ιστορία

Οι πρόγονοι του σημερινού γαϊδουριού ήταν άγρια γαϊδούρια της Αφρικής και της Ασίας.

Στην Αφρική υπάρχουν μέχρι και σήμερα δύο φυλές, της Νουβίας στο βορρά μεταξύ Μεσογείου και Σαχάρας και της Σομαλίας πιο ανατολικά, μέχρι τις ακτές της Ερυθράς θάλασσας.

Ο Νουβιανός γάιδαρος είναι κοντό και αδύνατο ζώο με σταυρό στη πλάτη. Ο Σομαλικός αντίθετα είναι πιο μεγαλόσωμος με έντονες ρίγες στα πόδια, σαν της ζέβρας.

Στην Ασία το γαϊδούρι έζησε σε μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή που εκτείνεται από τις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας μέχρι τη βόρεια Ινδία και το Θιβέτ. Οπότε εξελίχθηκε με μεγάλες διαφορές, ανάλογα με το κλίμα και τη φύση της περιοχής που διέμενε. Όσο ανατολικότερα πηγαίνουμε τόσο πιο μεγαλόσωμα, βαρύτερα και δυνατότερα ζώα συναντάμε. Από τον γάιδαρο της Συρίας που έχει ύψος ακρωμίας κάτω από 10 παλάμες, φτάνουμε στον γάιδαρο του Θιβέτ, το άγριο Κιάνγκ που έχει ύψος ακρωμίας 14 παλάμες,. Τα Ασιατικά γαϊδούρια δεν έχουν σταυρό στη πλάτη.

Το Αφρικανικό γαϊδούρι εξημερώθηκε γύρω στο 4.000 π.Χ. Υπήρξε το πιο σημαντικό μέσο μεταφοράς για τους αρχαίους Αιγύπτιους.

Μέχρι το 1.800 π.Χ η χρήση του είχε διαδοθεί στη Μέση Ανατολή, τόσο που η Δαμασκός -κέντρο εμπορικό τότε – αναφέρεται σε γραπτά της εποχής σαν “η πόλη των γαϊδουριών”.

Το Ασιατικό γαϊδούρι εξημερώθηκε πρώτα στην Ινδία όπου φαίνεται να χρησιμοποιείται σε όλες τις εποχές του πολιτισμού της. Υπάρχουν αναφορές σε αυτό, στο έπος του Ραμαγιάνα, περίπου το 7.300 π.Χ.. Μέσα από το “δρόμο του μεταξιού” το ασιατικό γαϊδούρι έφτασε στην Αλεξάνδρεια κι απο εκεί στη Μικρά Ασία.

Το γαϊδούρι πέρασε στην Ελλάδα από την Ανατολή μαζί με την λατρεία του θεού Διόνυσου.

Η χρήση του εξαπλώθηκε αμέσως σε όλες τις Μεσογειακές χώρες καθώς αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμο για το κουβάλημα στα στενά μονοπάτια και την καλλιέργεια σε δύσβατες περιοχές.

Από την Ιταλία ο Ρωμαϊκός στρατός το μετέφερε στις βορειότερες χώρες της Ευρώπης. Κάπως έτσι βρέθηκαν γαϊδουράκια σε χώρες με τόσο υγρό και κρύο κλίμα όπως η Αγγλία ή η Γερμανία.

Στον Ελλαδικό χώρο μέχρι και τα αρχαϊκά χρόνια, υπήρξε σύμβολο δύναμης. Ο Τυφώνας φέρεται να είχε κεφαλή γαϊδουριού και οι Ήφαιστος και Διόνυσος απεικονίζονταν επάνω σε γάιδαρο.

Στα κλασσικά χρόνια η αίγλη αυτή χάθηκε καθώς το άλογο απέκτησε περισσότερη εκτίμηση στα μάτια των ανθρώπων. Το γαϊδουράκι συνδυάστηκε με την ταπεινότητα και την καρτερία.

Τον Μεσαίωνα πια σε όλη την Ευρώπη είναι το μέσον εξευτελισμού των μοιχών και των απατεώνων και συμβολίζει την βλακεία, την κουτοπονηριά και την ξεροκεφαλιά.

Παρόλα αυτά υπήρξε για εκατοντάδες χρόνια “το άλογο του φτωχού” και δούλεψε πλάι στον άνθρωπο της υπαίθρου φιλότιμα, κουβαλώντας και καρτερικά υπομένοντας πολλές φορές μια σκληρότατη ζωή, στηρίζοντάς τον αδιαμαρτύρητα.

Στην Ινδική μυθολογία η θεά Κάλι χρησιμοποιούσε γαϊδούρια για την μεταφορά της.

Η Κλεοπάτρα έκανε μπάνιο σε γάλα γαϊδούρας, όπως και η γυναίκα του αυτοκράτορα Νέρωνα, η Παπυία, που συντηρούσε 500 θηλυκά γαϊδούρια γι αυτό το λόγο.

Ο ίδιος ο Νέρωνας είχε μουλάρια που φορούσαν ασημένια πέταλα, ενώ η Παπυία είχε κι αυτή μουλάρια που φορούσαν χρυσά πασούμια.

Το άρμα που κουβάλησε την σωρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου το τράβηξαν 64 μουλάρια από την Βαβυλωνία στην Αλεξάνδρεια.